اهل ذكر

پيامبر خدا صلي الله عليه و آله ـ درباره اين سخن پروردگار «اگر خودنمى دانيد از اهل كتاب بپرسيد» ـ : مقصود از «ذكر» من هستم و مراد از «اهل ذكر» امامان هستند.

امام على عليه السلام : اهل ذكر، ما هستيم.

حارث: از على درباره آيه «فَاسألوا اَهْلَ الذِّكْرِ» پرسش كردم، فرمود: به خدا سوگند همانا ماييم اهل ذكر، ماييم اهل علم و ماييم كان تأويل و تنزيل. از پيامبر خدا صلي الله عليه و آله شنيدم كه مى فرمود: من شهر علمم و على دروازه آن، هر كه جوياى علم است بايد از درِ آن بيايد.

امام على عليه السلام : بدانيد كه مقصود از «ذِكر» پيامبر خداست و اهل ذكر، ما هستيم و ماييم راسخان در علم و نشان هدايت و سران پرهيز كه براى ما مَثَل زده مى شود.

امام باقر عليه السلام ـ درباره آيه شريفه «فَاسْأَلُوا اَهْلَ الذِّكْر اِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمونَ» ـ : اهل ذكر، ما هستيم.

امام باقر عليه السلام ـ درباره آيه شريفه «فَاسألوا اَهْلَ الذِّكْرِ» ـ : ايشان امامان از خاندان رسول خدا صلي الله عليه و آله هستند.

هشام: از امام صادق عليه السلام درباره «فَاسأَلوا اَهْلَ الذِّكْرِ اِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ» پرسش كردم ايشان كيانند؟ فرمود: ما. عرض كردم: ما بايد از شما سؤال كنيم؟ فرمود: آرى، عرض كردم: پس شما بايد به ما پاسخ دهيد. فرمود: آن با ماست.

امام صادق عليه السلام : «ذِكر» دو معنى دارد: قرآن و محمّد صلي الله عليه و آله و به هر دو مفهوم اهل ذكر، ما هستيم، امّا ذكر به معناى قرآن، خداوند مى فرمايد: «بر تو قرآن نازل كرديم تا آن چه را براى مردم نازل شده است برايشان بيان كنى» و اين سخن پروردگار كه «و قرآن، سبب بلند آوازه گشتن تو و قوم توست و زودا كه بازخواست شويد» و امّا ذكر به معناى محمّد صلي الله عليه و آله . در سوره طلاق آمده است: «پس اى خردمندانى كه ايمان آورده ايد از خدا بترسيد، خدا بر شما قرآن را نازل فرموده است و پيامبرى كه آيات روشن خدا را برايتان مى خواند تا كسانى را كه ايمان آورده اند و كارهاى شايسته كرده اند از تاريكى به روشنايى در آورد» .

امام صادق عليه السلام ـ در حديثى طولانى ـ : خداوند و الانام مى فرمايد: «فَاسْأَلُوا اَهْلَ الذِّكْرِ اِنْ كُنْتُمْ لا تَعْمَلُونَ» : كتاب، همان ذكر است و اهل آن همان خاندان محمّد است كه خداوند دستور داده است از آنها پرسش كنند و به سؤال كردن از نادانان مأمور نگشته اند .

امام صادق عليه السلام : درباره آيه شريفه «وَإِنَّه لَذِكْرٌ لَكَ وَلِقَوْمِكَ وَسَوْفَ تُسْأَلُونَ» ـ : مقصود از «ذكر» قرآن است و ما قوم آن هستيم و از ما بايد سؤال شود!

ابن بكير از حمزة بن محمّد طيّار نقل مى كند كه يكى از خطبه هاى پدر امام صادق را بر ايشان عرضه كرد تا آن كه به بخشى از آن خطبه رسيد. امام فرمود: بايست و خاموش باش و سپس فرمود: شما را در آن چه برايتان نازل شده و از آن آگاهى نداريد نرسد مگر دست شستن و درنگ و باز گردانيدن آن به امامان هدايت، تا شما را در آن به راه راست وادارند و نابينايى از شما برگيرند و حقّ را در آن به شما بشناسانند. خداوند مى فرمايد: «فاسْأَلُوا اَهْلَ الذِّكر اِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ» .

امام صادق عليه السلام ـ در نامه اى به اصحابش ـ : اى گروه رحمت شده رستگار! همانا خداوند با خيرى كه به شما بخشيده نعمتش را بر شما كامل گردانيده است. بدانيد كه اگر كسى از خلق خدا در دين او به دلخواه و رأى و قياس عمل كند نه به علم الهى رسيده است و نه به امر او. خداوند قرآن را فرو فرستاده است و در آن بيان هر چيز را نهاده است. خداوند براى قرآن و آموختن آن اهلى را قرار داده است و اهل آگاهى از قرآن را كه خداوند علم آن را بديشان بخشيده، نرسد كه به دلخواه و بر اساس رأى و قياس در آن عمل كنند. خداوند با دادن علم خود بديشان آنها را از اين كار بى نياز ساخته است و آن را ويژه ايشان كرده و آن علم را نزد ايشان نهاده و اين كرامتى است كه خداوند با آن ايشان را ارجمند داشته است. اينها همان اهل ذكرى هستند كه خداوند به اين امّت دستور داده از ايشان سؤال كنند.